Kampung Pamilaan: Kesenian Homestay Pamilaan cerminan asal-usul Tambunan (Siri 3/4)

Siri 3

Oleh HENRY BATING

PUMPUWAK atau seruling pendek menghasilkan

irama klasik dibunyikan oleh Balasius Darapan

MOGINAKAN atau pesta kesyukuran dengan ‘mangalap’ atau mengundang sanak-saudara serta sahabat handai dan rakan taulan dari dekat mahupun jauh untuk sama-sama meraikan kesyukuran diserikan pelbagai persembahan kesenian.

Inap-desa atau Homestay Pamilaan, Tenom yang mula menerima tetamu 1 Disember lalu telah menghadirkan persembahan kesenian di lima buah rumah tradisi yang terletak di lereng pinggir dataran tanah tinggi Lologubon.

Rombongan Mr Stanley P. Hill, mantan guru besar St Pius, Pamilaan (1962-1966) telah diraikan dengan irama ‘pumpuwak’ atau seruling pendek yang telah dibunyikan oleh Balasius Morudin Darapan.

Irama sompoton versi lagu-lagu moden yang telah dibunyikan oleh seorang belia, Clarence Elip turut mengalu-alukan rombongan Stanley dari Tambunan. Tidak ketinggalan menyambut tetamu ialah seorang warga emas, Pius Bansau Dangil yang memperdengarkan bunyi ‘tongkungon’ dengan irama gong sumazau di rumah Narantai.

Di rumah Lologubon, rombongan tetamu disambut oleh paluan gong Penampang berirama sumazau. Demikian juga di halaman rumah Tobobon, rombongan tetamu dan orang ramai dihiburkan dengan paluan gong. Pada halaman yang rimbun dan dingin itu, irama gong sumazau telah menggamit perasaan pengunjung untuk turut serta bersumazau.

Melengkapi bunyi-bunyian tradisi, suara harmoni koir turut mengalu-alukan tetamu di rumah Misompuru, rumah Lologubon dan rumah Narantai. Lagu-lagu yang didendangkan dengan iringan gitar merupakan ciptaan yang melambangkan serta menceritakan tentang identiti rumah masing-masing.

Kanak-kanak bawah 10 tahun turut mengambil ruang di hadapan rumah bagi menyambut tetamu dengan alu-aluan serta ‘bercerita beramai-ramai’ dalam bahasa Kadazandusun. Sapaan dan taklimat kepada rombongan tetamu turut disampaikan dalam dialek tempatan.

Persembahan kesenian, alu-aluan dan corak sambutan di rumah-rumah Homestay Pamilaan menggambarkan latar belakang asal-usul penduduk kampung berkenaan yang 95 peratus berketurunan Kadazandusun.

Morudin, 60, menceritakan bahawa keseluruhan daripada kira-kira 500 penduduk di kampung itu berasal dari Mukim Kirokot, Tambunan. Generasi pertama mula berhijrah kira-kira pada tahun 1940.

“Keadaan di kampung asal yang amat terpencil dan kurang subur telah mendorong penduduk dua kampung di Kirokot iaitu Kidalamas dan Bundusan untuk berpindah mencari tempat di mana rezeki mudah diperoleh,” kata Morudin.

Morudin menjelaskan, penghijrahan mereka adalah berjalan kaki melalui Keningau ke Melalap untuk bekerja di Ladang Getah British. Selain di Melalap, ada di kalangan penghijrah pergi bekerja di ladang getah di Sapong, Western Beaufort dan malahan sampai di Kawang, Papar.

“Lambat laun, ramai di kalangan mereka bertumpu di Melalap dan menjalinkan persaudaraan dengan penduduk setempat seperti keluarga OKK Sanggau bin Jalang,” kata Morudin sambil menambah bahawa hubungan rapat dengan penduduk setempat telah memungkinkan mereka berkampung di sekitar Ladang Getah Melalap seperti di Sumbiling, Pangalat, Ulu Tepoh dan Pamilaan.

Pamilaan kini adalah Pusat Daerah Mengundi (PDM) yang memiliki kira-kira 700 pengundi. Kampung ini adalah satu-satunya kawasan luar bandar di Tenom yang terawal memperoleh kemudahan sekolah didirikan mubaligh hujung 1950-an.

Urusetia Persatuan Alumni St Pius yang mengendalikan pakej pelancongan di Pamilaan boleh dihubungi melalui 0198120553 (Stanly Leo), 0198830535 (Philip) dan 0195884535 (Justina). Siri terakhir paparan ini akan berkisar kepada upacara perasmian dan pendapat pelbagai pihak mengenai potensi pusat pelancongan itu.